eniXma, benim de kurucu olarak içinde yer aldığım, 2006 yılının Ekim ayından başlayarak 48 sayı yani dört yıl yayınlanmış bir elektronik dergi projesidir. Yayınlandığı süre içinde özgür/açık kaynak kodlu yazılım ile bu yazılımlarla geliştirilmiş işletim sistemlerinden, uygulama yazılımlarına kadar geniş bir yelpazedeki konuları esas almıştır. Dergi içeriğine katkıda bulunan kişiler gönüllü olarak, herhangi bir karşılık beklemeden bu işi yapmışlardır. Bu kişilerin emeği olmadan eniXma'nın varlığı söz konusu olamaz. Bu yazı eniXma'nın 48 sayı süren yayın hayatının kayıt altına alınması ve dergilerin yeniden ulaşılabilir olması için başlattığım bir arşivleme çalışmasının ilk ayağıdır. Daha önce eniXma'dan haberdar olmayan veya yeni haberdar olan kişiler için derginin yeniden ulaşılabilir kılınmasını amaçlıyorum. Bu ilk yazıda eniXma'nın ortaya çıkışı ve hazırlanışına ilişkin bilgileri bulabilirsiniz.
eniXma Nasıl Başladı?
eniXma, yayın yaşamına başladığı dönem itibari ile açık kaynak/özgür yazılım kavramlarının Türkiye'de yaygınlaşarak daha çok sayıda bilgisayar kullanıcısı tarafından bilinmeye başladığı 2000 - 2006 arası döneme denk gelir. Geniş bant internet erişimi de bu dönemde yaygınlaşmaya başlamıştır. Açık kaynak/özgür yazılım konusunda bilgisayar kullanıcıları arasında farkındalığın daha da arttığı bir dönemdir. Bu artışın temelinde ise 1997 - 2001 arasında yayınlanan ama bugün yayınlanmayan bazı dergilerde yer alan Linux konulu yazılar etkin olmuştur denebilir. benimde Linux ve açık kaynak/özgür yazılım ile tanışmam 1998 - 2001 arasına denk gelir. Bilgisayar dergilerinden okuduğum ve çeşitli kaynaklardan edindiğim CD ile açık kaynak/özgür yazılım ile tanışmış oldum.
Aynı dönemde bilgisayar dergilerinde okuuğum yazıların bir önceki dönem olarak tanımladığım 1998 - 2001 arasındaki yazılar ile karşılaştırdığımda içerik olarak az olduğunu gözlemlemiştim. Ülkedeki bilgisayar dergilerinin halen Windows ince ayar konusunu ele aldığı ve bu işlediği bir dönemde PCNET ve PC Extra dergileri Linux özel sayıları yayınlamıştı. PCNET eski adı ile SUSE -şimdiki OpenSUSE- 7.3 Professional sayısını SUSE 7.3 Profesisonal CD/DVD seti ile yayınlanmıştı. PC Extra ise -şimdiki Mandriva- Mandarke 9.x serisini Mandrake 9.3 Dolphin edition yayınlayarak sona erdirmişti.
Yayınlanan özel sayıların yanında PCNET dergisi Linuxnet dergisini yayınlamaya başlamıştı. Linuxnet dergisi aynı zamanda kendi adını taşıyan bir foruma http://www.linuxnet.com.tr sahipti. Linuxnet'in ilk sayısının yayınlanmasının ardından Linuxnet ikinci sayısının yayın tarihi sıklıkla forumda soruluyordu. Linuxnet'in ikinci sayısının yayınlanmasının ardından yayınlanan diğer sayıları da aynı aralıkla yayınlanmıştı. Linuxnet ikinci sayısından itibaren son sayısı hariç dergide gönüllü olarak yazılar yazmıştım. Linuxnet son sayısı daha sonra PCNET ile ek olarak yayınlandı ve bir daha yayınlanmadı. Böylelikle Linuxnet bağımsız dergi olarak beş, ek olarak da bir olarak altı sayı olarak yayınlandı.
Linuxnet yayınlandığı dönem içerisinde tek basılı ve süreli yayın olarak kaldı. Bunun yanında LKD'nin Pengeunce dergisi, Linux-sevenler.org yayımladığı pdf dergi de o dönemde yayınlanan dergilerdir. Bu dergiler sürekli olmadı ve bir kaç sayı yayınlandıktan sonra son verildi.
Linuxnet forumlarından tanıştığım Tanju Taşçılar (@elektronist) ile daha önce bir kaç defa görüşmüş ve bu konuda bir şeyler yapılabileceğine dair fikir alış verişinde bulunmuştuk. Linuxnet'in sayılarının uzun aralıkla çıkması, Linuxnet son bağımsız sayısının yayınlanmasının üzerinden geçen uzun zaman, LKD ve Linux-sevenler.org dergilerinin kısa süreli olması, basılı dergilerin de içeriğinde sayfa sınırı koyarak yaptıkları yayıncılık bizim için yetersiz geldiği için kendi dergimizi çıkarmak düşüncesi çekici gelmişti.
eniXma, bu ortamda sadece açık kaynak/özgür yazılım içeriğine sahip bir derginin yayınlanabileceği, okuyucu bulabileceği ve eğer destek görebilirse belki ileride basılı dergiye dönüşebileceği düşüncesi ile ortaya çıktı. İzmir'de Bornova'da Vatan Bilgisayar'ın üst katında yer alan kafeteryasında bir masada oturup konuşurken adını da elektronik *NIX Magazin kısaltması eniXma olsun diyerek ortaya çıkmıştır. Derginin ilk sayısının hazırlanması, internet sitesinin hazırlanması o zaman için linuxnet.com.tr forumlarından tanıdığımız bir kaç arkadaşımızın katkıları ile gerçekleşmiştir.
eniXma Nasıl Hazırlandı?
eniXma'nın hazırlanmasında Tanju Taşçılar'ın emeği büyüktür. kendisinin gazetecilik deneyimine sahip olması derginin sayfa düzeni, içeriğin düzenlenmesi ve hazırlanması ile kapak tasarımına kadar olan tüm süreçte önemli katkıları olmuştu. Derginin içeriğinin açık kaynak/özgür yazlım olarak belirlediğimiz için derginin hazırlanması da aynı araçlar ile yapılmıştır. Grafiklerin hazırlanmasında inkscape, gimp, derginin hazırlanarak PDF olarak yayınlanmasında scribus kullanılmıştır.
Derginin hazırlanması için dergide yer alacak olan yazıların son teslim tarihine kadar editörlük görevini üstlenen kişiye iletiliyordu. Derginin taslağı gönderilen yazıların redaksiyonun yapılıp derginin taslak olarak hazırlanmasının ardından kontrol edilmesi için yazarlara gönderilmekteydi. Taslak üzerinde yapılan son kontrol ardından dergi yayına hazırlanarak zamanı gelince duyuruluyordu.Yazarlar arasındaki iletişim için e-posta listesi kurup kullandık.kulandık. Liste uygulaması olarak Google Groups kullanmıştık. Google alt yapısında yaşanan bazı teknik nedenler ile Yahoo Groups'a geçiş yapmak durumunda kaldık. Ancak daha sonra yeniden Google Groups'a geri dönüldü. Halen eniXma duyuru ve yazarlar e-posta listesi varlığınız sürdürüyor. Yazarlar e-posta listesi arşivinin tamamı ne yazık ki elimde bulunmuyor. Sadece eniXMa'nın son sayılarındaki sürece ilişkin bazı mesajlar erişilebilir durumda.
eniXma Neden Sona Erdi?
Bir dergi çıkarmak için sürekli olarak zamanını buna ayırabilecek bir ekip gerekir. eniXma bir avuç gönüllünün kişisel çabaları ile ortaya çıktı ve yayınlandı. Dolayısıyla da gönüllü olarak katkıda bulunan herkesin ortak emeği ile de varlığını sürdürdü. Gönüllü olarak süren bir çalışma ister istemez katkı veren kişilerin olanakları sürdüğü sürece ayakta kalabiliyor. Derginin sayılarını ilkten sona kadar incelediğiniz de eniXma'nın sıkıntısının katkı verecek kişilerin sayısının azalmasına bağlı olarak sonlandırmak zorunda kaldığımız göreceksiniz. Derginin son sayılarına doğru dergiyi ayakta tutan kişilerin sayısı azaldı. Belki de yeni yazarların katılması ve sürekli olmasa da aralıklı olarak katkıda bulunmaları söz konusu olabilseydi, sanırım eniXma bugün halen yayınlanıyor olabilirdi. her ne kadar son sayının yayınlanmasından sonra özel sayılar olarak yayınlanabileceğini düşünmüş olsak da özel sayıların konusunun ve içeriğinin de bir veya bir kaç kişinin çabasına kalacağını de kabul etmemiz gerekir. Bu açıdan bakacak olursak sürekli yazabilecek birileri ekibe katılmış olsaydı bugün durum farklı olurdu.
eniXma'nın ilk sayısından son sayısına kadar her aşamasında katkıda bulunmuş olan tüm arkadaşlarıma bir kez daha teşekkür etmek isterim. Sizler olmasaydınız eniXma olmazdı.
Hepinize teşekkürler.
goksinakdeniz.net